Niezmiernie miło nam jest, że zostaliśmy zaproszeni przez Panią Katarzynę Grabowską, nauczyciel ze Szkoły Podstawowej Nr 56 im. kpt. ż. w. Konstantego Maciejewicza w Szczecinie do Narodowego Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0. W ramach comiesięcznych spotkań opowiemy o „Szlaku Żołnierza Polskiego” rozpoczynając naszą historyczną podróż od Ludwika Narbutta do działań żołnierzy podziemia niepodległościowego na Wileńszczyźnie. To dla nas wielkie wyróżnienie i satysfakcja z możliwości promowania postaci Ludwika Narbutta wśród młodzieży.
Z przyjemnością informujemy także, że dzisiejszym gościnnym spotkaniem autorskim w Zespole Szkół Budowlanych im. Kazimierza Wielkiego w Szczecinie zainaugurowaliśmy powstanie Fundacji Kresowej Szlakiem Narbutta.
Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0 jest programem uchwalonym na lata 2021-2025 przez Radę Ministrów w celu poprawy stanu czytelnictwa w Polsce poprzez wzmacnianie roli bibliotek publicznych, szkolnych i pedagogicznych jako lokalnych ośrodków życia społecznego, stanowiących centrum dostępu do kultury i wiedzy.
Program jest realizowany przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, przy zaangażowaniu Biblioteki Narodowej, Instytutu Książki i Narodowego Centrum Kultury, oraz we współpracy z Ministerstwem Edukacji i Nauki jako Operatora Priorytetu 3.
Październik: Spotkanie autorskie „Szlakiem Ludwika Narbutta”
Pułkownik Ludwik Narbutt (26.08.1832, Szawry – 05.05.1863, Dubicze). Syn dziejopisa Litwy, Teodora Narbutta – herbu Trąby, wywodzącego się z bardzo starego litewskiego rodu wielkoksiążęcego Dowszprungówi i Krystyny z Sadowskich, córki kościuszkowskiego żołnierza. Naczelnik Powstania styczniowego na ziemi lidzkiej. Człowiek nieskazitelnego serca, wielkiej wiary, kochany przez swoich żołnierzy i lokalną społeczność. Cechował go ogromny hart ducha o nieugiętej energii i wytrwałości! Odważny, prawy i wielki patriota, bohater obydwu narodów – Rzeczypospolitej i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Jako uczeń wileńskiego gimnazjum założył stowarzyszenie patriotyczne „Orzeł i Krzyż”, za co został karnie wcielony do carskiego wojska. Walczył przez prawie 10 lat m.in. na Kaukazie. W wyniku odniesionych ran i amnestii, w randze podporucznika, wrócił w rodzinne strony. Po powrocie do domu ożenił się z młodą wdową Amelią z Kuncewiczów Siedlikowską z Sierbieniszek. Jego jedyna córka Maria zmarła w niemowlęctwie. Był niewielkiego wzrostu, szczupłym blondynem, nieco łysiejącym, z melancholijnym wyrazem na twarzy. Mimo rozgłosu, jaki mu zjednały jego świetne czyny, pozostał on zawsze cichym i skromnym; nigdy nie kierowały nim widoki osobiste, żył dla świętej sprawy narodu i dla niej też zginął.
Z większych bitew zwycięskich nad moskalami Narbutt stoczył dziewięć, z których najbardziej znane są te pod Rudnikami, nad Mereczanką, w Puszczy Grodzieńskiej, pod Dubiczami i pod Kowalkami. Zdradzony pod Dubiczami przez Bazylego Karpowicza został złożony na leśnym mchu, gdzie skonał ze słowami na ustach: „Dulce est pro patria mori („O jak słodko umierać za Ojczyznę”).
Generał dyw. Edward Rydz Śmigły powiedział o nim „Narbutt padł w bitwie żołnierską śmiercią, a w życiu swem należał do ludzi których opatrzność od kolebki do ofiar przeznacza; przychodzą oni na świat namaszczeni stygmatem męczeństwa i przez cały swój żywot ofiarny aż do chwili ostatniej dźwigają swój krzyż z czołem promiennem wiarą, ze spokojem spełnionej powinności, z pieśnią nadziei i wytrwania na ustach.”
W 1933 roku z inicjatywy żołnierzy i oficerów 76 Lidzkiego Pułku Piechoty im. Ludwika Narbuta, postawiono w Dubiczach pomnik, poświęcony pamięci Ludwika Narbutta i poległych powstańców. Głównym motywem pomnika autorstwa prof. Ferdynanda Ruszczyca jest krzyż złączony z cierniową koroną. Na cokół użyto kamienia z pomnika „Wieszatiela” w Wilnie. Na pomniku widnieje napis „Za Naszą Wolność i Waszą”. Obelisk odsłonięto 6 sierpnia 1933 r., a jego poświęcenia dokonał abp. wileński Romuald Jałbrzykowski. W lesie pod Dubiczami, gdzie zginął Narbutt, wystawiono wysoki drewniany krzyż, dziś metalowy.
W czasie II wojny światowej (czas okupacji niemieckiej) na terenie powiatu lidzkiego istniała nadal pamięć o Powstaniu styczniowym i powstańczym naczelniku Ludwiku Narbutcie. Tu też powstał biuletyn „Szlakiem Narbutta” wydawany w latach 1943–1945 przez II batalion 77 pułku piechoty Armii Krajowej. To konspiracyjne pismo wydawane przez żołnierzy jest symbolem walki niepodległościowej na Nowogródczyźnie w czasie trwania II wojny światowej.
Pamiętaj przechodniu: „Zapomnieć o przeszłości, to jak wyrwać drzewu korzenie”.
Listopad: Szlakiem 76. Lidzkiego Pułku Piechoty im. Ludwika Narbutta
Jego początkowe dzieje były związane z Samoobroną Wileńską, która stanowiła część zorganizowanej w końcu 1918 roku przez Polaków zamieszkałych na obszarze byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego i skierowanej przeciw Sowietom oraz Niemcom Samoobrony Litwy i Białorusi.
Grudzień: Szlakiem obronnym 1939 roku
1 września 1939 roku, około godziny 4.30, w Szymankowie na Żuławach Niemcy zamordowali dwudziestu jeden polskich celników i kolejarzy. Pierwszą ofiarą II wojny światowej był Eugeniusz Jarszyński.
Marzec: Szlakiem żołnierzy spod Monte Cassino, Szlakiem Misia Wojtka
Historia Wojtka zaczyna się w kwietniu 1942 roku, kiedy to polscy żołnierze maszerujący z cywilami z Pahlevi w Persji (dziś Iran) do Palestyny spotkali chłopca niosącego małego niedźwiadka syryjskiego (to podgatunek niedźwiedzia brunatnego). Kupiony (według jednej z opowieści) od perskiego chłopca za dwie konserwy, tabliczkę czekolady i garść monet trafił do 22. Kompanii Zaopatrywania Artylerii.
Kwiecień: Szlakiem Kotwicza – Kapitan Maciej Kalenkiewicz, ps. „Kotwicz”
Podpułkownik, inżynier Wojska Polskiego, żołnierz Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego (Hubalczyk), cichociemny, oficer Armii Krajowej, dowódca partyzancki w Okręgu Nowogródek AK.
Maj: Szlakiem Armii Podziemnej – Porucznik Jan Borysewicz, ps. „Krysia”
Pismo „Szlakiem Narbutta” było wizytówką Armii Krajowej części północno-wschodnich ziem polskich. Spiritus movens przedsięwzięcia był dowódca II Batalionu 77 pułku piechoty AK por. Jan Borysewicz ps. „Krysia”.